Koniec zimy, początek wiosny, jej delikatne pędy wypuszczają się we wszystkich umiarkowanych regionach świata - mowa o pokrzywie. Często nie jest to nasza ukochana roślina, bo spotkanie jej na skórze parzy, ale ten „chwast” jest jednak pełen walorów leczniczych i kulinarnych! Przeczytaj nasz artykuł, aby dowiedzieć się na co pomaga pokrzywa.

Kilka słów o pokrzywie

Pokrzywa (Urtica dioica) jest rośliną, która od wieków odgrywa ważną rolę w medycynie ziołowej.

Wykorzystywana była już przez starożytnych Egipcjan do leczenia zapalenia stawów i bólu dolnej części pleców, a rzymskie oddziały używały jej do rozgrzewania się (1). Nazwa naukowa pokrzywy, Urtica dioica, pochodzi od łacińskiego słowa "uro", które oznacza "palić", ponieważ liście pokrzywy mogą powodować chwilowe uczucie pieczenia po kontakcie. Liście mają struktury przypominające włosy, które uczą i powodują również swędzenie, zaczerwienienie i opuchliznę (2). Jednak po przetworzeniu w postaci suplementu, suszonej, mrożonej lub gotowanej, pokrzywa może być bezpiecznie spożywana. Badania wiążą ją z wieloma potencjalnymi korzyściami zdrowotnymi.

Przedstawiamy 5 korzyści związanych z pokrzywą, które są potwierdzone naukowo.

1. Bogactwo składników odżywczych

Liście i korzeń pokrzywy dostarczają różnorodnych składników odżywczych, w tym (1):

• >Witaminy: witaminy A, C i K, a także kilka witamin z grupy B
• Minerały: wapń, żelazo, magnez, fosfor, potas i sód
• >Tłuszcze: kwas linolowy, kwas linolenowy, kwas palmitynowy, kwas stearynowy i kwas oleinowy
• Aminokwasy: wszystkie aminokwasy egzogenne
• Polifenole: kemferol, kwercetyna, kwas kawowy, kumaryny i inne flawonoidy
• Barwniki: beta-karoten, luteina, luteoksantyna i inne karotenoidy

Co więcej, wiele z tych składników działa jako antyoksydanty w organizmie. Antyoksydanty są cząsteczkami, które pomagają chronić komórki przed uszkodzeniem wywołanym przez wolne rodniki. Uszkodzenia spowodowane przez wolne rodniki są związane z procesem starzenia się, a także z rakiem i innymi chorobami (3).

Badania wskazują, że ekstrakt z pokrzywy może podnieść poziom antyoksydantów we krwi (4, 5). Jednak mało prawdopodobne jest, że ilość pokrzywy w suplementach ziołowych dostarczy znaczących ilości większości tych związków.

2. Może zmniejszać stan zapalny

Zapalenie jest naturalnym procesem, w którym organizm leczy się i walczy z infekcjami. Jednak przewlekłe zapalenie może powodować znaczne szkody (6).

Pokrzywa zawiera wiele związków, które mogą zmniejszać stan zapalny. W badaniach na zwierzętach i w probówkach stwierdzono, że pokrzywa zmniejsza poziom wielu markerów zapalnych poprzez ingerowanie w ich produkcję (7, 8). W badaniach na ludziach zastosowanie kremu z pokrzywy lub spożywanie produktów z pokrzywy wydaje się łagodzić stany zapalne.

3. Może łagodzić objawy przerostu gruczołu krokowego

Powiększony gruczoł krokowy, nazywany również łagodnym przerostem gruczołu krokowego, może powodować znaczne dolegliwości podczas oddawania moczu. Badania na zwierzętach wykazały, że ta pokrzywa może zapobiegać przekształcaniu się testosteronu w dihydrotestosteron - bardziej potężną formę testosteronu (12). Zatrzymanie tego przekształcania może pomóc zmniejszyć rozmiar gruczołu krokowego (13).

Jednak nie wiadomo, jak skuteczna jest pokrzywa w porównaniu do konwencjonalnych metod leczenia.

4. Może obniżać ciśnienie krwi

Wysokie ciśnienie krwi jest poważnym problemem zdrowotnym, ponieważ zwiększa ryzyko chorób serca i udarów, które są jednymi z głównych przyczyn zgonów na świecie (20). Pokrzywa była tradycyjnie stosowana w leczeniu wysokiego ciśnienia krwi (21).

Badania na zwierzętach i w probówkach pokazują, że może pomóc obniżyć ciśnienie krwi na kilka sposobów. Po pierwsze, może pobudzać produkcję tlenku azotu, który działa jako rozszerzający naczynia krwionośne. Rozszerzenie naczyń krwionośnych pomaga w ich rozszerzeniu (21, 22). Ponadto, pokrzywa zawiera związki, które mogą działać jako blokery kanałów wapniowych, które rozluźniają serce poprzez zmniejszenie siły skurczów (21, 23).

5. Może pomagać w kontrolowaniu poziomu cukru we krwi

Zarówno badania na ludziach, jak i na zwierzętach wiążą pokrzywę ze zmniejszeniem poziomu cukru we krwi (26, 27, 28, 29, 30). W rzeczywistości ta roślina zawiera związki, które mogą naśladować działanie insuliny (31).

W badaniu trwającym trzy miesiące na 46 osobach przyjmowanie 500 mg ekstraktu z pokrzywy trzy razy dziennie znacznie obniżyło poziom cukru we krwi w porównaniu do placebo (30). 

Inne potencjalne korzyści

Pokrzywa może oferować inne potencjalne korzyści zdrowotne, w tym:

• Zmniejszenie krwawienia: Produkty zawierające ekstrakt z pokrzywy okazały się skuteczne w redukcji nadmiernej krwawienia, zwłaszcza po zabiegach chirurgicznych (32, 33).
• Zdrowie wątroby: Właściwości antyoksydacyjne pokrzywy mogą chronić wątrobę przed uszkodzeniem spowodowanym przez toksyny, ciężkie metale i stan zapalny (34, 35).
• Naturalny moczopędny środek: Ta roślina może pomóc organizmowi pozbyć się nadmiaru soli i wody, co z kolei może tymczasowo obniżyć ciśnienie krwi. Należy jednak pamiętać, że te wyniki pochodzą z badań na zwierzętach (31, 36).
• Gojenie się ran i oparzeń: Stosowanie kremów z pokrzywy może wspierać gojenie się ran, w tym oparzeń (37, 38, 39).

Możliwe skutki uboczne

Spożywanie suszonej lub gotowanej pokrzywy jest ogólnie bezpieczne. Występuje niewiele, jeśli w ogóle, skutków ubocznych (40).

Jednak należy uważać podczas obchodzenia się z świeżymi liśćmi pokrzywy, ponieważ ich brodawki w kształcie włosów mogą zaszkodzić skórze.

Te brodawki mogą wstrzykiwać różnorodne substancje chemiczne, takie jak (1, 2):

• Acetylocholina
• Histamina
• Serotonina
• Leukotrieny
• Kwas mrówkowy

Te związki mogą powodować wysypki, grudki, pokrzywkę i swędzenie.

W rzadkich przypadkach może wystąpić ciężka reakcja alergiczna, która może zagrażać życiu. Jednak te substancje zmniejszają się podczas przetwarzania liści, co oznacza, że nie powinno się odczuwać podrażnienia jamy ustnej ani żołądka po spożyciu suszonej lub gotowanej pokrzywy (1).

Kobiety w ciąży powinny unikać spożywania pokrzywy, ponieważ może wywołać skurcze macicy, co zwiększa ryzyko poronienia (41).

Przed spożyciem pokrzywy należy skonsultować się z lekarzem, jeśli przyjmuje się jedno z następujących leków:

• Leki rozrzedzające krew
• Leki na nadciśnienie
• Moczopędne leki (tabletki moczopędne)
• Leki na cukrzycę

Pokrzywa może oddziaływać z tymi lekami. Na przykład potencjalne działanie moczopędne pokrzywy może wzmocnić działanie diuretyków, co zwiększa ryzyko odwodnienia (31).

Jak spożywać pokrzywę?

Pokrzywa jest niezwykle łatwa do dodania do codziennej rutyny. Można ją kupić w wielu sklepach z żywnością ekologiczną, ale można ją także samodzielnie uprawiać.

Można kupić suszone/mrożone liście, kapsułki, nalewki i kremy z pokrzywy. Maści z pokrzywy często są stosowane do łagodzenia objawów osteoartrytycznych.

Suszone liście i kwiaty można zaparzać, aby uzyskać pyszną herbatę ziołową, a liście, łodygi i korzenie można gotować i dodawać do zup, gulaszów, smoothies i stir-fry. Należy jednak unikać spożywania świeżych liści, ponieważ ich brodawki mogą powodować podrażnienie.

Obecnie nie ma zalecanej dawki dla produktów z pokrzywy. 

Gdzie znaleźć pokrzywę?

Przede wszystkim, aby oddać się przyjemności zbierania, oczywiście unikaj zanieczyszczonych miejsc. Unikamy więc skrajów dróg, łąk, sadów czy pól uprawianych chemią. 

Trzymaj się również z dala od hałd kompostu lub obornika. Rośliny mają zdolność koncentracji niektórych produktów (azotanów itp.), które mogą być szkodliwe dla zdrowia.

A jeśli masz ogród, być może uda Ci się wspomóc ich wzrost!

Jakie części pokrzywy można wykorzystać?

Oto, co zrobić, jeśli zbierasz pokrzywę do gotowania:

• Wybierz możliwie najmłodsze pokrzywy lub końcówki łodyg. W każdym razie przed kwitnieniem, ponieważ są pyszne na surowo lub po ugotowaniu.
• Dodatkowo załóż rękawiczki lub użyj metody „odwróconego włosa”, aby je zrywać i zdejmować. Zapewniamy, że po ugotowaniu już nie parzą
• Na koniec umyj pokrzywę 3 razy: z których pierwsza z dużą dawką octu, aby zmniejszyć zanieczyszczenie (zwłaszcza liście zebrane na poziomie gruntu).

Ogólnie rzecz biorąc, kiedy zbieramy pokrzywę ze względu na jej właściwości lecznicze, preferujemy liście, ale czasami także korzeń lub totum (całą roślinę):

• świeże liście (jeśli jesteś odważny)
• gotowane, jako okład
• świeże liście w naparze, w soku lub do gotowania.
• suszone liście

Osobiście uważam, że pokrzywa nie jest zbyt smaczna i dodaje do niej często werbenę lub miętę pieprzową . 

Przepis na herbatę z pokrzywy

Wystarczy kilka prostych kroków, aby przygotować tę herbatę w domu! Postępuj zgodnie z instrukcjami poniżej.

Składniki:

• 1 szklanka liści pokrzywy
• 2 szklanki wody
• Słodzidło (według smaku)

Instrukcja:

1. Zagotuj 2 szklanki wody w rondlu.
2. Dodaj liście pokrzywy do wody, zmniejsz ogień i gotuj na wolnym ogniu przez 5-10 minut.
3. Następnie, przecedź herbatę do filiżanki za pomocą sitka.
4. Dodaj słodzidło według własnego smaku.

Przepis na zupę z pokrzywy

Liście pokrzywy można również spożywać jako „warzywa”. 

• Na początek ugotuj cebulę i 2 ziemniaki w osolonej wodzie
• Dodaj liść laurowy i kilka ziaren pieprzu
• Następnie na 10 minut przed końcem gotowania dodaj sałatkę z liści pokrzywy i jeden lub dwa ząbki rozgniecionego czosnku
• Następnie gotuj na wolnym ogniu, dodaj odrobinę dobrej oliwy z oliwek. 
• Na koniec, gdy zupa się ugotuje, wystarczy ją zmiksować!

Pamiętaj, aby gotować pokrzywę starając się zachować jak najwięcej składników odżywczych, czyli w niskiej temperaturze i niezbyt długo.

Zapobiegaj i łagodź użądlenia pokrzywy

Tak, pokrzywa kłuje! Rzeczywiście, jak wszystkie rośliny, pokrzywy również mają to, czego potrzebują do obrony przed agresorami. Pokrzywa najbardziej boi się oczywiście…roślinożercy, więc jeśli chcesz ją "zaatakować", to musisz ponieść konsekwencje!

To przede wszystkim ich mały punkt krzemionki, który wnika w naszą skórę przy najlżejszym dotyku. Następnie ich czubek odłamuje się, co pozwala im wstrzyknąć „piekący koktajl” pod skórę. Bolesne, ich ukąszenia nie są jednak (tak) paskudne. Histamina i kwas mrówkowy powodują obrzęk i lekkie pieczenie. Natomiast serotonina i acetylocholina powodują swędzenie, gdy w ten sposób dostają się do naszego organizmu.

Uwaga: serotonina i acetylocholina to neuroprzekaźniki, które nasz organizm potrafi wytwarzać. Lubimy jego stymulujące działanie na nasz wegetatywny układ nerwowy. Tak, ale nie wtedy, gdy użądli nas pokrzywa !

• Aby uniknąć oparzenia pokrzywą: naucz się ją zbierać. Rzeczywiście, ich włosy mają kierunek na łodygach… Po prostu nie bierz ich w złą stronę, ale od dołu do góry. Możesz zatem uchodzić za fakira, spokojnie zrywając pokrzywy! Możesz także założyć rękawiczki, aby spokojnie zbierać...

• Aby złagodzić oparzenie pokrzywą: Jeśli zostaniesz oparzony, najpierw rozejrzyj się wokół pokrzywy w poszukiwaniu liścia babki lancetowatej, szczawiu, ślazu, a nawet dzikiej mięty. Następnie zgnij go między palcami i wmasuj jego sok w podrażnioną część bez uprzedniego zadrapania.

Podsumowanie

Pokrzywa to zioło o wielu korzyściach zdrowotnych. Jej spożywanie w postaci herbaty może pomóc w utrzymaniu stabilnego poziomu cukru i ciśnienia krwi, zapobieganiu wielu chorobom, łagodzeniu bólu, łagodzeniu alergii i podrażnień skóry, ochronie zdrowia nerek, układu moczowego i prostaty, wzmacnianiu kości oraz wzmacnianiu systemu odpornościowego. Dzięki prostemu przepisowi, możesz bez trudu przygotować herbatę z pokrzywy w domu i cieszyć się jej korzyściami dla zdrowia. Zacznij dbać o swoje zdrowie już dziś poprzez regularne picie herbaty z pokrzywy!

Interesują Cię naturalne składniki? Przeczytaj nasze inne artykuły:

• 11 sposobów na wykorzystanie oleju rycynowego w pielęgnacji
• Kwas cytrynowy w kosmetykach i pielęgnacji osobistej
• Bakuchiol - roślinny retinol i jego zastosowanie w pielęgnacji skóry

Zastanawiasz się kim jest Panda Wanda, jakie rodzaje produktów oferujemy i dlaczego warto robić zakupy w naszym sklepie? Dowiedz się więcej o nas tutaj!